مرجع اطلاعات جامع و مشاوره مناطق «آزاد» و «ویژه اقتصادی»

اساسنامه سازمان منطقه آزاد تجاری - صنعتی مازندران ، اساسنامه‌ها ، هیئت وزیران در جلسه 1403/4/24 به پیشنهاد شماره 14032/10/1347 مورخ 1403/2/26 دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد تجاری – صنعتی و ویژه اقتصادی و به استناد تبصره (1) بند (2) ماده واحده قانون ایجاد هفت منطقه آزاد تجاری – صنعتی و ایجاد سیزده منطقه ویژه اقتصادی مصوب 1400 و بند (ب) ماده (4) قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری – صنعتی جمهوری اسلامی ایران مصوب 1372، اساسنامه سازمان منطقه آزاد تجاری – صنعتی مازندران را به شرح زیر تصویب كرد: ، ماده 1- در اين اساسنامه، اصطلاحات زير در معاني مشروح مربوط به كار مي روند: الف - منطقه

اساسنامه سازمان منطقه آزاد تجاری - صنعتی دوغارون ، اساسنامه‌ها ، هیئت وزیران در جلسه 1403/4/24 به پیشنهاد شماره 14032/10/1347 مورخ 1403/2/26 دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد تجاری – صنعتی و ویژه اقتصادی و به استناد تبصره (1) بند (2) ماده واحده قانون ایجاد هفت منطقه آزاد تجاری – صنعتی و ایجاد سیزده منطقه ویژه اقتصادی مصوب 1400 و بند (ب) ماده (4) قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری - صنعتی جمهوری اسلامی ایران مصوب 1372، اساسنامه سازمان منطقه آزاد تجاری - صنعتی دوغارون را به شرح زیر تصویب كرد: ، ماده 1 - در اين اساسنامه، اصطلاحات زير در معاني مشروح مربوط به كار مي روند: الف - منطقه

مقررات تأیید شده توسط وزارت خزانه‌داری و تخصیص نیروی گمرکی لازم جهت انجام وظایف در این مناطق می‌شود. با‌این‌حال گمرک آمریکا در موارد غیرگمرکی مرتبط با این مناطق، نماینده وزارت خزانه‌داری محسوب نمی‌شود. این موارد عبارتند از: موارد دارای ماهیت سیاستگذاری؛ وظایف سایر ادارات زیر نظر وزارت خزانه‌داری که اختیارات خود را به گمرک واگذار نکرده باشند، مانند سرویس درآمدهای داخلی. دغدغه و هدف اصلی گمرک آمریکا در این مناطق عبارت است از کنترل ورود و خروج کالاها به این مناطق، محافظت از منافع تجاری دولت و حصول اطمینان از رعایت الزامات قانونی در فعالیت‌های این مناطق. مطابق با نقش گمرک به‌عنوان یک نهاد با اختیارات قانونی، این نهاد از هر نوع تشویق و یا عدم تشویق نسبت به تأسیس و یا استفاده از مناطق تجارت خارجی پرهیز می‌کند. کارمندان گمرک حق ندارند هیچ نوع پیشنهادی به طرفین، نسبت به اولویت دادن یک منطقه نسبت به مناطق دیگر و یا استفاده از یک منطقه به‌جای استفاده از سایر امکانات و مکانیسم‌های موجود در قلمرو گمرکی را ارائه بدهند. مدیر بندر ورودی، نماینده هیئت‌رئیسه FTZ مدیر بندر ورودی در هر منطقه‌، نماینده محلی هیئت‌رئیسه FTZ محسوب‌می‌شود. مدیر بندر مسئولیت فراخوانی نمایندگان سایر دستگاه‌های دولتی در موارد لازم در زمینه مدیریت، نگه‌داری و بهره‌برداری از مناطق را بر‌عهده دارد؛ وی همچنین مسئولیت انجام نظارت عمومی بر فرایندها و رویه‌های جاری منطقه، و فعالیت‌های صاحبان امتیاز، بهره‌برداران و کاربران آن را بر‌عهده دارد. صاحبان امتیاز، بهره‌برداران و کاربران هیئت‌رئیسه FTZ هیچ مالکیت و حق اجرایی در این مناطق ندارند و می‌توانند حق تأسیس، حق بهره‌برداری و حق نگه‌داری از این مناطق را به متقاضیان واجد شرایط واگذار کنند. صاحبان امتیاز می‌توانند از طریق یک قرارداد که معمولاً با بخش خصوصی بسته می‌شود امور اجرایی مربوط به منطقه را به دیگری واگذار کنند. افراد دیگر نیز می‌توانند منطقه‌ای را درون محدوده اجاره کرده، یا ساختمان احداث نموده و امور اجرایی خود را در آن انجام دهند؛ این در‌حالی است که سایر استفاده‌کنندگان باید هزینه خدمات مربوط به پردازش کالاهای خود در این مناطق را به بهره‌بردار پرداخت کنند. در ادامه به بررسی مسئولیت‌ها و وظایف نقش‌های مذکور یعنی صاحبان امتیاز، بهره‌برداران و کاربران می‌پردازیم. صاحبان امتیاز صاحب‌امتیاز، یک شرکت خصوصی و یا دولتی است که امتیاز تأسیس، بهره‌برداری و نگه‌داری پروژه منطقه به وی اعطا می‌شود. مسئولیت‌های عمده وی عبارتند از: تأمین و نگه‌داری تسهیلات مرتبط با یک منطقه بر‌اساس قانون؛ بهره‌برداری از منطقه به‌عنوان سرمایه عمومی با نرخی عادلانه و منطقی، در نظر گرفتن هزینه مشخص برای استفاده از خدمات و امتیازات این مناطق، ابلاغ آن به هرکسی که درخواست استفاده از آنها را دارد و همچنین تنظیم دستورالعمل‌های یکپارچه برای بهره‌برداری از این مناطق؛ تنظیم گزارش‌های سالیانه برای ارائه به هیئت‌رئیسه مطابق با نیازها و اطلاعات مورد نیاز ایشان؛ نگه‌داری حساب‌ها، اسناد و سوابق بر‌اساس الزامات قانونی؛ تنظیم درخواست برای هیئت‌رئیسه نسبت به ایجاد منطقه فرعی، گسترش یا اصلاح پروژه-منطقه؛ صدور مجوز احداث ساختمان‌های ضروری برای پیشبرد پروژه- منطقه‌های مصوب؛ بهره‌برداری، نگه‌داشت و مدیریت پروژه منطقه بر‌اساس قانون FTZ و سایر قوانین

قوانین و مجوزهای دیگر مرتبط با استفاده از زمین مانند طراحی، ساخت و ساز، بهره‌مندی از ساختمان‌ها و نصب و راه‌اندازی‌های لازم در محدوده مناطق آزاد، توسط مدیر هماهنگ‌کننده منطقه صادر و مورد نظارت قرار می‌گیرد. با توجه به وسعت محدود و حجم بالای فعالیت اقتصادی در مناطق آزاد ترکیه، معمولا هزینه واگذاری یا اجاره اراضی بالا هستند. بازه ارزش و هزینه اجاره اراضی مناطق آزاد ترکیه متناسب با منطقه آزاد، کاربری و مساحت زمین، به صورت سالانه تعیین و به صورت عمومی منتشر می‌شود. به عنوان مثال هزینه اجاره اراضی تولیدی در منطقه آزاد اژه (که یکی از بهترین مناطق آزاد ترکیه است) در قسمت شماره 1 این منطقه از 2.4 تا 7.6 دلار به ازای هر متر مربع در سال 2022 منشر گردیده است؛ هزینه دقیق و جزئیات آن متناسب با شرایط زمین، توسط اداره کل منطقه تعیین می‌شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد در برخی از مناطق آزاد ترکیه، امکان واگذاری زمین وجود دارد. در این صورت حق فروش و یا اجاره ملک برای سرمایه‌گذار وجود خواهد داشت لکن این معامله فقط بر اساس قیمت مصوب صورت می‌پذیرد تا انگیزه‌های سودجویانه و سفته‌بازی در آن کاهش یابد. از سوی دیگر با توجه به قیمت بالای زمین در این مناطق، غالبا خرید زمین به صرفه نبوده و واحدهای تولیدی اقدام به اجاره می‌نمایند. مناطقی همچون بورسا، دنیزلی، اروپا، گازانتپ، تارکیا استانبول (در سال 2012) در زمره مناطق دارای فروش زمین هستند.[36] در جدول زیر، برای مناطقی که امکان واگذاری زمین در آن‌ها در سال 2022 وجود دارد، قیمت فروش زمین نیز مشخص شده است. لازم به ذکر است واحدهای تجاری و اداری آماده موجود در مناطق، به مدت 10 سال برای فعالیت‌های تجاری و 20 سال برای فعالیت‌های تولیدی اجاره داده می‌شوند، اما چنانچه سرمایه‌گذار خود اقدام به احداث نماید، قرارداد اجاره برای فعالیت‌های تجاری 20 ساله و برای فعالیت‌های تولیدی 30 ساله خواهد بود. قراردادها تا 99 سال قابل تمدید است.[37]   تصویر 7 - هزینه واگذاری و اجاره برخی از مناطق آزاد ترکیه در سال 2022   منبع: درگاه رسمی وزارت بازرگانی و مناطق آزاد کشور ترکیه   مشوق‌ها و معافیت‌ها مناطق آزاد به منظور جذب سرمایه‌، از مشوق‌های مختلفی استفاده می‌نمایند؛ مشوق‌هایی نظیر تامین و تکمیل زیرساخت، حمایت‌های قانونی از سرمایه‌گذار، آزادی ورود و خروج سرمایه،‌ واگذاری یا اجاره بلندمدت زمین، معافیت‌های مالیاتی و گمرک و ... . در مناطق آزاد ترکیه درآمدهای حاصل از فعالیت در مناطق آزاد به راحتی و با آزادی کامل قابل انتقال به داخل خاک ترکیه و یا کشورهای دیگر است و نیاز به اخذ مجوز نیست. همچنین مطابق آنچه در بخش قبلی اشاره شد واحدهای تجاری و اداری آماده موجود در مناطق، به مدت 10 سال برای فعالیت‌های تجاری و 20 سال برای فعالیت‌های تولیدی اجاره داده می‌شوند، اما چنانچه سرمایه‌گذار خود اقدام به احداث نماید، قرارداد اجاره برای فعالیت‌های تجاری 20 ساله و برای فعالیت‌های تولیدی 30 ساله خواهد بود. قراردادها تا 99 سال قابل تمدید است.[38] در ادامه به مشوق‌ها و معافیت‌های مالیاتی گمرکی پرداخته می‌شود: الف) مشوق‌های مالیاتی تخفیفات و معافیت‌های مالیاتی در مناطق آزاد ترکیه عبارتند از: درآمدهای حاصل از فعالیت‌های تولیدی در مناطق آزاد ترکیه از مالیات بر درآمد معاف است؛ (از سال 2009  به بعد، صرفا تولیدکنندگانی که 85 درصد از تولیداتشان صادر شده است، از پرداخت مالیات بر درآمد معافند). معافیت مالیات بر حقوق ماهیانه پرسنل (15 تا 35 درصد) و معافیت مالیات بر شرکت‌ها (20 درصد)؛ (نرخ استاندارد مالیات بر شرکت‌ها در ترکیه در سال 2015 ، به میزان 25 درصد بوده است؛ همچنین جهت اعمال معافیت مالیات بر درآمد حقوق، شرکت تولیدی باید حداقل 85 درصد از ارزش FOB کل محصولات خود را صادر نماید[39])؛ کالاها و مواد اولیه‌ای که از دیگر کشورها وارد منطقه آزاد می‌شوند از پرداخت عوارض گمرکی و مالیات بر ارزش افزوده معافند؛ کلیه معاملات و فعالیت‌های بانکی از مالیات معاف است؛ خدمات آب، برق، گاز، مخابرات و زیرساخت‌ها از مالیات بر ارزش افزوده معافند؛ معافیت از مالیات بر ارزش افزوده. (برای تمامی مبادلات انجام شده در منطقۀ آزاد معافیت از مالیات بر ارزش افزوده برقرار است؛ در مناطق آزاد تکنولوژی، عرضۀ کالاها و خدمات توسط کارآفرینان مستقر در این مناطق از مالیات بر ارزش افزوده معافند، به شرطی که تولید این کالاها و خدمات در خود منطقۀ آزاد اتفاق افتاده باشد؛ خرید مواد اولیه و نهاده‌ها از خود کشور ترکیه و سایر کشورها و ورود آنها به مناطق آزاد معاف از مالیات بر ارزش افزوده می باشد)[40] البته بر اساس ماده ۱۴ قانون مناطق آزاد ترکیه، در صورت اعلام درآمدهای حاصل از فعالیت‌های خارج از منطقه به عنوان درآمد حاصل در منطقه و یا ارائه اسناد خلاف واقع یا گمراه‌کننده جهت فرار مالیاتی، مجوز فعالیت متخلفان تعلیق یا لغو می‌گردد. مطابق ماده 23 مقررات

قوانین و مقررات سخت‌گیرانه تجاری و سیاسی نقش مهمی در نقل‌وانتقال کالا و تکنولوژی در دنیای اقتصاد بازی می­‌کنند. سؤال اصلی مقاله این است که به طور کلی مناطق آزاد و به ویژه منطقه آزاد چابهار در اقتصاد ایران چه اهمیتی دارند و اینکه چگونه می­توان با استفاده از این مناطق به مدلی فرامنطقه‌­ای برای اقتصاد ایران نائل آمد؟ مناطق آزاد در ایران و به طور خاص منطقه آزاد چابهار با مدیریت هوشمند و آگاهانه و قانون‌گذاری کارآمد و پیشرفت‌گرا خواهند توانست هم زمینه مشارکت ایران را در اقتصاد جهانی از طریق صادرات تولیدات داخل را فراهم آورند و هم

قوانین و مقررات ناظر بر اداره و نظارت بر شرکت‌های دولتی مستثنی است. براساس مطالعات موجود، مناطق آزاد ایران توفیق چندانی در دستیابی به اهداف سیاست‌گذاری شده، نداشته‌اند. از جمله رهیافت‌هایی که می‌تواند به اصلاح و بهبود عملکرد این مناطق منجر شود، آسیب‌شناسی حقوقی سازمان اداری مناطق یادشده است. طی دو دهه گذشته، حکمرانی شرکتی الگوی اصلی مطالعه ساختار و قواعد شرکت‌ها در بخش‌های خصوصی و دولتی شناخته شده است. پژوهش حاضر در پی ارزیابی ساختار و قواعد راهبری سازمان مناطق آزاد با معیارهای حکمرانی شرکتی است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد طراحی قواعد راهبری سازمان مناطق آزاد ایران، با معیارهای

و خدمات و کتب درآمدهای ارزی و لذا در اغلب کشورها در مناط آزاد تجاری-صنعتی سعی شده است تا از طریق جذب سرمایه گذاری مخصوصا خارجی و با تامین نیازمندی‌های ارزی موجبات اشتغال در بخش های مختلف اقتصادی, صنعتی و انتقال فن‌آوری‌های روز فراهم شود. نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهد که فقدان سازمان‌های اجرایی و عدم برخورداری از مدیریت صحیح و کارا, انعطاف‌پذیری در قوانین و مقررات مربوط به سرمایه‌گذاری‌های خارجی, فقدان و کمبود امکانات زیربنایی اولیه مهم ترین موانع توسعه مناطق آزاد است. ، ، مناطق آزاد ، مناطق آزاد تجاری - صنعتی ، منطقه آزاد ، سرمایه گذاری خارجی ، سرمایه گذاری داخلی ، کارایی اقتصادی ، ، ،

مقررات ضمانت اجرایی نداشته، هر دو نهاد فوق‌الذکر شرط خود را نقض نموده و اقدام به پیشنهاد و تصویب مناطق فاقد زیرساخت نموده‌ا‌ند. لذا باید به دنبال تعیین فرایندی بود تا ضمانت اجرایی "تامین زیرساخت مناطق آزاد قبل از ایجاد منطقه" را افزایش دهد. استفاده از ظرفیت سیسات‌های کلی و برنامه هفتم توسعه، نقش قابل توجهی در افزایش ضمانت اجرای سازوکار پیشنهادی خواهد داشت. با توجه به موارد فوق، به نظر می‌رسد تأمین زیرساخت‌های منطقه، ایجاد ضمانت اجرایی برای تأمین آن و همچنین جلوگیری از ایجاد مناطق جدید بدون ضوابط و صرفا به دلیل تبلیغات انتخاباتی، ضروری است. از این رو، پیشنهاد می‌شود تا مناطقی در اولویت تبدیل به مناطق آزاد و ویژه اقتصادی قرار گیرند، که از ویژگی‌های اولیه برخوردار باشند. یک ظرفیت بسیار مناسب در این موضوع، استفاده از شهرک‌ها و نواحی صنعتی برای تبدیل شدن به مناطق ویژه و استفاده از مناطق ویژه برای تبدیل شده به مناطق آزاد است. به نحوی که یک منطقه جغرافیایی، برای تبدیل شدن به منطقه‌ی آزاد و ویژه، لازم است تا مراحلی را طی کرده و طی یک فرایند پلکانی، به منطقه آزاد تبدیل شود. جمع‌بندی و ارائه پیشنهاد در این گزارش مختصرا به چالش‌های فعلی تشکیل مناطق آزاد و ویژه اقتصادی پرداخته شده و اشاره شد که شیوه‌ی فعلی در تشکیل مناطق، نمی‌تواند اهداف تعیین شده برای آنها (مندرج در بند 11 سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی) را تضمین کند. بنابراین لازم است تا یک بازنگری در تشکیل مناطق صورت گیرد به نحوی که تبدیل یک منطقه به منطقه‌ی آزاد، طی یک سازوکار پلکانی باشد. در حال حاضر شهرک‌ها و نواحی صنعتی(2) ، مناطق ویژه اقتصادی و مناطق آزاد تجاری صنعتی از حیث کارکرد و امتیازات حوزه تولید و صادرات، در بسیاری از موارد مشابه یکدیگر می‌باشند.(3)  با طراحی سازوکاری جهت ایجاد پلکانی مناطق آزاد از مسیر عملکرد موفق شهرک‌های صنعتی و مناطق ویژه اقتصادی (یعنی گسترش تولید و صادرات)، می‌توان اطمینان یافت بخش عمده‌ای از دغدغه‌های قانونگذار مبنی بر تامین زیرساخت قبل از ایجاد منطقه، حضور سرمایه‌گذار و مزیت منطقه جهت تولید و صادرات تامین می‌گردد. به عبارت دیگر در متن پیشنهادی جهت الحاق به برنامه هفتم توسعه، در ازای عملکرد موفق واحدهای تولیدی، امتیازات ایشان افزایش یافته و ابتدا به منطقه ویژه اقتصادی و سپس به منطقه آزاد تجاری صنعتی تبدیل خواهند شد. ماده الحاقی پیشنهادی مرکز پژوهش‌های مجلس به برنامه هفتم: ماده ***: ایجاد و افزایش وسعت هرگونه منطقه آزاد تجاری- صنعتی و ویژه اقتصادی صرفا در حالت‌های ذیل و با تصویب مجلس شورای اسلامی خواهد بود: الف-  تبدیل شهرک‌ها و نواحی صنعتی به مناطق ویژه اقتصادی که به مدت سه سال متوالی تعداد واحدهای تولیدی فعال، میزان تولید و صادرات محصول در آن‌ها متناسب با وسعت شهرک و نواحی به بیش از نصاب معین برسد، در همان محدوده مصوب شهرک و نواحی صنعتی امکان‌پذیر است. ب- تبدیل منطقه ویژه اقتصادی مرزی به منطقه آزاد تجاری صنعتی جدید که به مدت پنج سال متوالی تعداد واحدهای تولیدی فعال، میزان تولید محصول، صادرات حاصل از تولید در منطقه به خارج از کشور و سرمایه‌گذاری خارجی محقق شده در آن متناسب با وسعت منطقه ویژه به بیش از نصاب معین برسد، در همان محدوده مصوب منطقه ویژه امکان‌پذیر است. ج- افزایش وسعت مناطق آزاد تجاری صنعتی و مناطق ویژه اقتصادی که به مدت پنج سال متوالی تعداد واحدهای تولیدی فعال، میزان تولید محصول، صادرات حاصل از تولید در منطقه به خارج از کشور و سرمایه‌گذاری خارجی، در مقایسه با وسعت مصوب منطقه به بیش از نصاب معین برسد، در سقف تعیین‌شده به شرط أخذ تأییدیه زیست‌محیطی، عدم وجود مناطق مسکونی و عدم وجود معارض در مالکیت اراضی پیشنهادی امکان‌پذیر است. تبصره 1: آیین‌نامه و نصاب‌های مندرج در این ماده ظرف مدت 6 ماه توسط کارگروهی با مسئولیت وزارت امور اقتصادی و دارایی و با حضور نمایندگان وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت راه و شهرسازی، وزارت اطلاعات، بانک مرکزی، سازمان برنامه و بودجه، ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز و دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد تجاری صنعتی و ویژه اقتصادی تعیین شده و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید. تبصره ۲: در فرایند ایجاد مناطق ویژه اقتصادی و مناطق آزاد تجاری صنعتی جدید، ضوابط و نحوه تداوم یا انتقال مدیریت مناطق و مالکیت بر اراضی و زیرساخت‌ها، مطابق قوانین

مقررات ، هیئت‌وزیران در جلسه مورخ 1389/11/03 كه در مركز استان گیلان تشكیل شد، موافقت نمود: «مركز امور مناطق آزاد تجاری - صنعتی و ویژه اقتصادی و معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رییس‌جمهور موظفند با همكاری استانداری و رعایت قوانین و مقررات، نسبت به اجرای تصمیمات زیر اقدام نمایند: 1. (منسوخه 15ˏ01ˏ1400)- اعطای مجوز تردد خودروهای پلاک منطقه آزاد تجاری- صنعتی انزلی تا شعاع پنجاه كیلومتر از نقاط مرزی منطقه. 2 (منسوخه 15ˏ01ˏ1400) - بررسی و تهیه لایحه امكان ترخیص کالای همراه مسافر برای منطقه آزاد انزلی و دیگر مناطق آزاد فاقد مجوز قانونی تا سقف پنجاه میلیون ریال در سال و ارایه

چهار منطقه معاف از مالیـات موجـود در منطقه را ازجمله اهداف ایجاد این منطقه آزاد برمی‌شمرد. این کتاب در 377 صفحه، به‌همت معاونت امور اقتصادی وزارت امور اقتصادی و دارایی و به‌منظور انجام مطالعه تطبیقی و قیاس‌سـنجی در مـورد تجربیـات سـایر کشـورهای جهان، ترجمـه و منتشر شده تـا مسـئولین و دست‌اندرکاران حوزه‌های ذی‌ربط با آخرین دستاوردهای جهانی در زمینه ایجاد منـاطق آزاد تجاری و اصلاحات قوانین و مقررات مربوطه آشنا شده و در تصمیم‌گیـری‌هـای آتـی از ایـن نتایج بهره‌برداری کنند. ، ، مناطق آزاد ، مناطق آزاد تجاری - صنعتی ، کتاب ، چین ، شانگهای ، کتاب: جذب سرمایه‌گذاری خارجی از طریق مناطق آزاد تجاری - تجربه چین ، ،