مرجع اطلاعات جامع و مشاوره مناطق «آزاد» و «ویژه اقتصادی»

بر سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی از اهداف اصلی مناطق آزاد ترکیه محسوب می‌شوند. 18 منطقه آزاد فعال ترکیه همانند شهرک‌های صنعتی غالبا دارای وسعت محدود و خارج از مناطق مسکونی هستند، اقامت در آن ها ممنوع بوده و ورود به این مناطق نیازمند اخذ مجوزهای قبلی است. مناطق آزاد ترکیه ذیل وزارت بازرگانی این کشور فعالیت نموده ولی زیرساخت آن توسط بهره‌برداران (اپراتور) بخش خصوصی ایجاد می‌شود. به طور کلی مناطق آزاد موفق با نگاه توسعه ملی در محدوده‌های تخصصی و دارای زیرساخت آغاز به فعالیت نموده‌اند. ، خلاصه مدیریتی سال1980 در کشور ترکیه، سیستم تجاری آزاد شد و این کشور اقدام به اجرای سیاست‌های تجاری صادرات‌محور نمود؛ یکی از ابزارهای مورد استفاده کشور ترکیه، ایجاد ۲۱ منطقه آزاد بود. اهداف مناطق آزاد ترکیه عبارتند از (1) افزایش سرمایه‌گذاری و تولید صادرات‌محور، (2) سرعت بخشیدن به ورود فناوری و سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی به ترکیه، (3) هدایت فعالیت‌های اقتصادی به سمت صادرات، (4) توسعه‌ی تجارت بین‌المللی و بهبود عملکرد ترکیه در سطح تجارت جهانی. مناطق آزاد ترکیه دارای مشوق‌ها و معافیت‌هایی در حوزه‌های مالیاتی، گمرکی،‌ ورود و خروج سرمایه و ... هستند. معافیت‌های مالیاتی مناطق آزاد ترکیه با رویکرد حمایت از تولید و صادرات، به صورت هدفمند اعطا گردیده است. مناطق آزاد ترکیه در قلمرو گمرکی کشور ترکیه محسوب می‌شوند اما کالای موجود در مناطق آزاد از قواعد گمرکی ترکیه مستثنی هستند. پس از گذشت حدود ۴۲ سال ترکیه دارای ۱۸ منطقه آزاد فعال می‌باشد که حدود ۷۰ درصد حجم تجارت 24 میلیارد دلاری سالانه این مناطق، با خارج از کشور بوده و مابقی آن با سرزمین اصلی صورت می‌پذیرد. حدود 38 درصد مبادلات بازرگانی مناطق آزاد ترکیه با کشورهای اروپایی بوده و حدود 18 درصد با کشورهای آسیایی. تراز تجاری مناطق آزاد ترکیه در اغلب سال‌های مورد مطالعه، مثبت بوده است اما این مناطق جمعا حدود ۴.۵ درصد از تجارت خارجی کشور را به خود اختصاص داده‌اند. با وجود اینکه ایجاد اشتغال از اهداف اصلی تاسیس مناطق آزاد در ترکیه نبوده، با این حال روند ایجاد اشتغال در این مناطق همواره صعودی بوده است به‌گونه‌ای در سال ۲۰۲۱ بیش از ۸۵ هزار نفر در آن مناطق شاغل بوده‌اند (تقریبا ۲ برابر سال ۲۰۱۰). در درگاه‌های رسمی وزارت بازرگانی و مناطق آزاد ترکیه، آمار به‌روزی از میزان سرمایه‌گذاری در مناطق آزاد ترکیه منتشر نشده است. اما در حوزه صدور مجوز فعالیت، از میان 2802 مجوز صادر شده در سال 2021، تعداد 737 مجوز (معادل 26 درصد) مربوط به سرمایه‌گذاران خارجی است. مناطق آزاد ترکیه همانند یک شهرک صنعتی غالبا دارای وسعت محدود و یکپارچه هستند، خارج از مناطق شهری و روستایی قرار دارند، اقامت در آن‌ها ممنوع بوده و ورود به این مناطق نیازمند اخذ مجوزهای قبلی می‌باشد. ساختار اداره کل مناطق آزاد، ذیل وزارت بازرگانی کشور ترکیه قرار دارد هرچند به منظور نظارت

بر ارزشِ محلی و دولتی معاف هستند. البته ورود کالاهایی که در راستای اهداف تعیین شده در قانون مناطق تجارت خارجی نیستند، مشمول رویه‌های معمول گمرکی خواهند بود. با توجه به امتیازات مناطق تجارت خارجی، عمده‌ی سود ناشی از فعالیت در این مناطق از طریق صرفه‌جویی‌های اندک در مقیاس واحد و تولید انبوه حاصل خواهد شد. از میان امتیازات مناطق تجارت خارجی، کاهش عوارض در شرایط تعرفه معکوس بیشتر مورد استفاده فعالان اقتصادی قرار گرفته و احتمالاً حدود ۵۰ درصد هزینه‌های صرفه‌جویی شده واحدهای اقتصادی  را به خود اختصاص داده است. گفتنی است محصولاتی که مصرف آن برای عموم مردم مضر هستند همانند الکل، محصولات مبتنی‌بر تنباکو، اسلحه گرم، محصولات کشاورزی تهدیدکننده و سایر موارد مرتبط اجازه ورود به مناطق آزاد تجاری را ندارند. علاوه‌بر‌این اجازه مبادله محصولات خارجی به‌صورت خرده‌فروشی درون مناطق آزاد تجاری وجود ندارد.   7. ساختار اداره مناطق تجارت خارجی بر‌اساس قانون مناطق تجارت خارجی و دو مجموعه مقررات زیر راهبری می‌شوند: مقررات هیئت‌رئیسه مناطق تجارت خارجی، مقررات گمرک آمریکا. در حالت کلی هیئت‌رئیسه مناطق تجارت خارجی مسئولیت تأسیس، نگه‌داری و مدیریت مناطق تجارت خارجی را بر‌اساس قانون این مناطق برعهده دارند. به‌علاوه هر نوع سؤال یا درخواستی در زمینه‌های مختلف تولیدی، فعالیت‌های مجاز و اجزای این مناطق صرفاً توسط هیئت‌رئیسه پاسخ داده می‌شود. این در‌حالی است که گمرک آمریکا صرفاً مسئولیت اجرای قانون حقوق و عوارض و سایر قوانین مرتبط با آن را بر‌عهده دارد. در ادامه به بررسی وظایف و اختیارات نقش‌ها و نهادهای مربوطه در مناطق تجارت خارجی آمریکا پرداخته می‌شود. هیئت‌رئیسه ریاست هیئت مناطق تجارت خارجی بر‌عهده وزیر بازرگانی است. هیئت‌رئیسه FTZ اختیارات، وظایف و مسئولیت‌های قانونی زیر را بر‌عهده دارد: تجویز قوانین و مقررات مرتبط با این مناطق؛ اعطای کمک‌های مالی به مناطق و تأیید اصلاحات در پروژه اصلی منطقه؛ تأیید فعالیت‌های تولیدی و پردازشی در منطقه؛ تعیین مصادیق و مواردی که صرفاً محل تصمیم هیئت‌رئیسه است؛ تجدیدنظر کردن در‌خصوص تصمیمات معاون و یا دستیار اجرایی وزیر بازرگانی در زمینه واردات؛ بازرسی از دارایی‌ها، فعالیت‌ها و حساب‌های صاحب‌امتیاز و یا بهره‌بردار؛ الزام صاحبان امتیاز به ارائه گزارش به FTZ؛ گزارش سالیانه عملکرد مناطق به کنگره؛ محدودیت و یا ممنوعیت فعالیت‌های مناطق؛ اعمال جریمه نسبت به تخلفات از قانون مناطق تجارت خارجی؛ لغو امتیاز دارنده امتیاز مناطق؛ هیئت رئیسه موظف است ارزیابی‌های لازم را در مورد فعالیت‌های این مناطق به عمل آورد و مشخص نماید چه مصادیقی از فعالیت‌ها در راستای تأمین منافع عمومی و چه مصادیقی از آن برای منافع عمومی زیان‌آور است. گمرک آمریکا اکثر امور مربوط به حقوق و عوارض و مسئولیت‌های وزارت خزانه‌داری در این مناطق بر‌اساس قانون FTZ بر‌عهده گمرک است. این فعالیت‌ها شامل آماده‌سازی و اجرای قوانین و مقررات تأیید شده توسط وزارت خزانه‌داری و تخصیص نیروی گمرکی لازم جهت انجام وظایف در این مناطق می‌شود. با‌این‌حال گمرک آمریکا در موارد غیرگمرکی مرتبط با این مناطق، نماینده وزارت خزانه‌داری محسوب نمی‌شود. این موارد عبارتند از: موارد دارای ماهیت سیاستگذاری؛ وظایف سایر ادارات زیر نظر وزارت خزانه‌داری که اختیارات خود را به گمرک واگذار نکرده باشند، مانند سرویس درآمدهای داخلی. دغدغه و هدف اصلی گمرک آمریکا در این مناطق عبارت است از کنترل ورود و خروج کالاها به این مناطق، محافظت از منافع تجاری دولت و حصول اطمینان از رعایت الزامات قانونی در فعالیت‌های این مناطق. مطابق با نقش گمرک به‌عنوان یک نهاد با اختیارات قانونی، این نهاد از هر نوع تشویق و یا عدم تشویق نسبت به تأسیس و یا استفاده از مناطق تجارت خارجی پرهیز می‌کند. کارمندان گمرک حق ندارند هیچ نوع پیشنهادی به طرفین، نسبت به اولویت دادن یک منطقه نسبت به مناطق دیگر و یا استفاده از یک منطقه به‌جای استفاده از سایر امکانات و مکانیسم‌های موجود در قلمرو گمرکی را ارائه بدهند. مدیر بندر ورودی، نماینده هیئت‌رئیسه FTZ مدیر بندر ورودی در هر منطقه‌، نماینده محلی هیئت‌رئیسه FTZ محسوب‌می‌شود. مدیر بندر مسئولیت فراخوانی نمایندگان سایر دستگاه‌های دولتی در موارد لازم در زمینه مدیریت، نگه‌داری و بهره‌برداری از مناطق را بر‌عهده دارد؛ وی همچنین مسئولیت انجام نظارت

بررسی لایحه برنامه هفتم توسعه : «پیشنهاد الحاقی: سازوکار ایجاد و توسعه مناطق آزاد تجاری صنعتی و ویژه اقتصادی» ، مطالعه و پژوهش ، در حال حاضر حدود 16 منطقه آزاد و 80 منطقه ویژه اقتصادی مصوب در کشور وجود دارد که طرح ها و لوایح دیگری به منظور افزایش تعداد و وسعت این مناطق در حال بررسی و تصویب هستند. بخش قابل توجهی از معضلات و چالش های مناطق آزاد ریشه در نحوه ایجاد و تأسیس این مناطق دارد که اصلی ترین آنها عبارتند از: ایجاد مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در محدوده های محروم و فاقد زیرساخت، وجود محدوده های مسکونی

رهیافت توسعه مناطق آزاد ایران ، مطالعه و پژوهش ، گزارش رهیافت توسعه مناطق آزاد ایران به‌انضمام بررسی عملکرد اقتصادی مناطق آزاد کشور در گروه پژوهشی توسعه تامین مالی و اقتصاد بین‌المللی مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری سازمان برنامه‌وبودجه کشور به‌قلم محمدولی روزبهان در بهار 1401 منتشر شد. ، امروزه اغلب مناطق آزاد در دنیا با اهداف چندگانه‌ای ازجمله تولید و خدمات، تجارت بین‌المللی (صادرات و واردات)، ترانزیت کالا، گردشگری و انتقال فناوری به‌منظور دستیابی به توسعه پایدار و همه‌جانبه اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و فناوری در حال فعالیت یا ایجاد هستند و مناطق آزاد ایران نیز از این قاعده مستثنا نیستند؛ اما اینکه

نظارت بر این سازمان، اشعار می­‌دارد که با عنایت به وضع حقوقی موجود سازمان منطقه و تدقیق در مشروح مذاکرات تصویب قانون مزبور در مجلس شورای اسلامی درخصوص بودجه و استثنائات قانونی سازمان منطقه، این مناطق از شمول نظارت­‌های عمومی سرزمین اصلی خارج است. لذا جهت جلوگیری از مفاسد اداری و اقتصادی این سازمان مستقل و شفافیت در پاسخ‌­گویی آن، پیشنهادهای قانونی مربوطه در قالب نتیجه ارائه می‌­شود. ، ، قانون چگونگی اداره مناطق آزاد ، مناطق آزاد ، مناطق آزاد تجاری - صنعتی ، منطقه آزاد ، سازمان منطقه آزاد ، قانون ایجاد مناطق آزاد ، سازمان برنامه و بودجه ، دیوان محاسبات کشور ، نظارت بر مناطق آزاد ، برنامه

اصلاح قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری – صنعتی مصوب سال 1372: نظرات دستگاه‌های اجرایی به‌همراه محورهای اصلاح قانون ، مطالعه و پژوهش ، دفتر مطالعات اقتصادی (گروه بازرگانی) مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در این گزارش براساس برآیند نظر دستگاه‌ها و نهادها، مهم‌ترین محورهای ضروری برای اصلاح قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری – صنعتی را مورد بررسی قرار داده است. ، مناطق آزاد تجاری - صنعتی در ایران با نزدیک به سه دهه فعالیت نتوانسته‌اند آن‌چنان که مورد انتظار قانون‌گذار بوده است به اهداف افزایش صادرات، انتقال فناوری و جذب سرمایه‌گذاری خارجی دست یابند اگرچه در بعد توسعه منطقه‌ای و محرومیت‌زدایی برخی اقدام‌های مثبت

تحلیل و بررسی عملکرد اقتصادی مناطق آزاد تجاری - صنعتی جمهوری اسلامی ایران ، مطالعه و پژوهش ، گزارش کارشناسی حاضر که به تحلیل و بررسی عملکرد اقتصادی مناطق آزاد تجاری - صنعتی ایران می‌پردازد، به‌قلم حسام محمدی فرد و سامان پناهی نیکی قشلاق و به همتِ دفتر مطالعات اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی منتشر شده است. ، در ادبیات بین‌المللی، مناطق آزاد اقتصادی از تعاریف، اهداف، انواع و حتی اسامی متعددی برخوردارند، اما با بررسی این تعاریف، می‌توان دریافت که این مناطق از چارچوب و قواعدی کلی تبعیت می‌کنند؛ اغلب مناطق یک یا چند معافیت مالی و مقرراتی را در محدوده‌ای از سرزمین

بررسی لایحه ایجاد منطقه آزاد تجاری - صنعتی مازندران ، مطالعه و پژوهش ، گزارش کارشناسی حاضر که به بررسی لایحه ایجاد منطقه آزاد تجاری - صنعتی مازندران می‌پردازد، به‌قلم محمد حسام محمدی فرد و به همتِ دفتر مطالعات اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی منتشر شده است. ، درحال‌حاضر نزدیک به 100 منطقه آزاد و ویژه اقتصادی مصوب در کشور وجود دارد که در 29 سال اخیر از سال 1372 تا 1400) به تصویب رسیده‌اند مشتمل بر 16 منطقه آزاد تجاری صنعتی و حدود 81 منطقه ویژه اقتصادی. مطابق بند «11» سیاست‌های کلی اقتصادی مقاومتی ابلاغی 1392/11/30، مناطق آزاد و ویژه اقتصادی مکلف هستند

بررسی لایحه ایجاد منطقه آزاد تجاری-صنعتی دوغارون ، مطالعه و پژوهش ، گزارش کارشناسی حاضر که به بررسی لایحه ایجاد منطقه آزاد تجاری - صنعتی دوغارون می‌پردازد، به‌قلم محمدحسام محمدی فرد و به همتِ دفتر مطالعات اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی منتشر شده است. ، درحال‌حاضر نزدیک به 100 منطقه آزاد و ویژه اقتصادی مصوب در کشور وجود دارد که در 29 سال اخیر از سال 1372 تا 1400) به تصویب رسیده‌اند مشتمل بر 16 منطقه آزاد تجاری صنعتی و حدود 81 منطقه ویژه اقتصادی. مطابق بند «11» سیاست‌های کلی اقتصادی مقاومتی ابلاغی 1392/11/30، مناطق آزاد و ویژه اقتصادی مکلف هستند حوزه

بررسی لایحه ایجاد منطقه آزاد تجاری صنعتی سرخس ، مطالعه و پژوهش ، گزارش کارشناسی حاضر که به بررسی لایحه ایجاد منطقه آزاد تجاری - صنعتی سرخس می‌پردازد، به‌قلم محمدحسام محمدی فرد و به همتِ دفتر مطالعات اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی منتشر شده است. ، درحال‌حاضر نزدیک به 100 منطقه آزاد و ویژه اقتصادی مصوب در کشور وجود دارد که در 29 سال اخیر از سال 1372 تا 1400) به تصویب رسیده‌اند مشتمل بر 16 منطقه آزاد تجاری صنعتی و حدود 81 منطقه ویژه اقتصادی. مطابق بند «11» سیاست‌های کلی اقتصادی مقاومتی ابلاغی 1392/11/30، مناطق آزاد و ویژه اقتصادی مکلف هستند حوزه