مقاله پژوهشی حاضر که به تأثیر مناطق آزاد بر تجارت بینالمللی؛ مطالعه موردی منطقه آزاد کیش میپردازد، بهقلم بهمن احمدزاده و حیدر لطفی و به همتِ فصلنامه علمی-پژوهشی نگرشهای نو در جغرافیای انسانی منتشر شده است.
تجارت بینالمللی عبارت است از روابط تجاری یعنی صادرات و واردات کالاها و خدمات بین کشورهای مختلف جهان. بیشتر اقتصاددانان معتقدند که تجارت، موتور رشد و توسعه در جوامع امروزی است. عوامل بسیاری تجارت بینالملل را تحت تأثیر قرار میدهند از جمله راهبردهای اقتصادی کشورها راهبرد جانشینی واردات (راهبرد دروننگر) و راهبرد توسعه صادرات (راهبرد بروننگر)، مقررات سازمان های بینالمللی و نیز شرایط سیاسی بینالمللی. در این میان یکی از مدلهایی که رابطه نزدیکی با تجارت بینالمللی دارد ایجاد مناطق آزاد است.
با توجه به اینکه اهداف اولیه ایجاد مناطق آزاد عبارتاند از؛ توسعه صادرات و تنوع بخشیدن به آن، ایجاد فرصتهای شغلی، کسب درآمد ارزی، جذب سرمایههای داخلی و خارجی، انتقال تکنولوژی پیشرفته، برقراری ارتباط سیستماتیک میان اقتصاد ملّی و اقتصاد جهانی. هدف اصلی این مقاله ارزیابی تأثیر مناطق آزاد بر تجارت بینالمللی است.
سؤال اصلی مقاله این است که آیا عملکرد مناطق آزاد تجاری به طور کلی و نیز منطقه آزاد تجاری کیش در تجارت بینالمللی کشورمان مثبت بوده است؟ نتایج این تحقیق نشان میدهد که در مجموع منطقه آزاد کیش بهرغم داشتن زمینهها و توان بالقوه برای توسعه و پیشرفت به دلیل ضعف امکانات و تأسیسات زیربنایی، عدم منابع تأمین درآمدها، عدم ثبات سیاسی، عدم جذب سرمایهگذاران داخلی و خارجی، عدم جایگاه تعریف شده در برنامههای کلان و راهبردهای توسعه اقتصادی کشور، نتوانسته است تأثیر مثبتی بر تجارت بینالمللی داشته باشد.
این تحقیق یک تحقیق کاربردی و روش آن نیز اسنادی است. با عنایت به قدمت کوتاه ایجاد مناطق آزاد تجاری در جهان مطالعات نظری گستردهای در این زمینه وجود ندارد. لذا بخش قابل توجهی از مبانی نظری و روششناسی تحقیق از مقالات لاتین و آمار و اطلاعات مورد نیاز منطقه آزاد کیش نیز از طریق اطلاعات کتابخانهای و دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد تهیه گردیده است.