مقاله پژوهشی حاضر که به امکان استقلال اداری مناطق آزاد تجاری صنعتی در ایران می‌پردازد، به‌قلم علی اکبر گرجی ازندریانی و محمد باران زهی و به همتِ دو فصلنامه حقوق اداری منتشر شده است.
امروزه اهمیت و جایگاه مناطق آزاد تجاری- صنعتی در توسعه اقتصادی کشورهای در حال توسعه امری انکارناپذیر است تا جایی که معمولا دولت‌ها با وضع قوانین و مقرراتی خاص در پی تقویت حقوقی و اقتصادی این مناطق هستند. در این راستا در دولت‌های بسیط جهت کاهش دیوان‌سالاری، بروکراسی و تسریع روند سرمایه‌گذاری و تولید در مناطق آزاد، به اشکال مختلف نظیر عدم تمرکز، سعی در اعطای استقلال اداری جهت تحقق اهداف تشکیل این گونه مناطق هستند؛ اما اجرایی‌شدن استقلال اداری در این مناطق نیاز به اعمال اصول و شرایط تحقق عدم تمرکز –شخصیت حقوقی مستقل، قیمومت اداری و نظام انتخاب- دارد.
پرسش اصلی مقاله این است: «آیا مناطق آزاد تجاری ایران از استقلال اداری برخوردار هستند؟»
نگارنده در پاسخ به این پرسش ابتدا اشکال دولت‌ها – دولت ساده و مرکب- را تبیین می‌نماید و پس از اشاره به مفهوم عدم تراکم، عدم تمرکز و ویژگی‌های آن‌ها و نیز جایگاه حقوقی مناطق آزاد در نظام حقوقی ایران اشعار می‌دارد که بر اساس ویژگی‌ها و شرایط مورد نیاز، تحقق نظام عدم تمرکز نظیر شخصیت حقوقی مستقل (اصل آزادی اداری واحدهای محلی و اصل تقدم اجرا توسط واحدهای محلی)، نظارت قیمومتی و نظام انتخاب- اگر چه در موادی مانند ماده 5 قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری- صنعتی جمهوری اسلامی مصوب 1372 قانونگذار تلاش نموده است این استقلال اداری را معنا ببخشد؛ اما در مواد دیگر و نیز مقررات مختلف دیگری این استقلال اداری با چالش‌هایی مواجه است و با ویژگی‌ها و شرایط لازم برای تحقق عدم تمرکز در مواردی هم‌خوانی ندارد.
در نهایت پیشنهاد این است که جهت دستیابی به اهداف مورد نظر در باب تاسیس مناطق آزاد، بهترین شیوه مدیریت می‌تواند گرایش به وضع مقررات در راستای نظام منطقه‌گرایی اقتصادی باشد.