کتاب حاضر شامل مجموعه مقالات همایش بینالمللی اتحادیه اقتصادی اوراسیا و نقش ژئوپلیتیک مناطق آزاد در توسعه روابط منطقهای است که به همتِ انجمن ژئوپلیتیک ایران، منطقه آزاد تجاری صنعتی بندر انزلی و مؤسسه آیندهپژوهی جهان اسالم در 27 آبانماه 1399 در مرکز همایش های بین المللی منطقه آزاد تجاری صنعتی انزلی برگزار شد.
در مقدمه این کتاب توسط انجمن ژئوپلیتیک ایران در پاییز ۱۳۹۹ منتشر شده آمده است:
«به نظر میرسد جهان امروز در مرحله گذار ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک باشد. نظام دوقطبی جهان مدتهاست دچار زوال سیاسی، اقتصادی و فرهنگی است و تاکنون جهان به یک تعادل و ثبات ژئوپلیتیک، نرسیده و احتمال بهوجودآمدن یک نظم جدید و ساختار دو بخشی (شرقی-غربی) در نظام قدرت جهانی در قرن 21 وجود دارد. پیروزی انقالب کبیر اسلامی ملت بزرگ ایران و گذشت چهلودوسال از شکلگیری نظام جمهوری اسلامی ایران، یکی از عوامل مهم تاثیرگذار بر تحول ساختار ژئوپلتیکی قدرت در غرب آسیا است و غرب آسیا، منطقه اتصال سه قاره آسیا به اروپا و آسیا به آفریقا میباشد.
کشور ایران با داشتن یک موقعیت مرکزی نسبت به حوزههای ژئوپلیتیک مجاور همچون هند و چین و آسیای مرکزی و خلیج فارس میتواند در اتحادیه اقتصادی اوراسیا با ارتباطات کریدورهای شمال به جنوب و شرق به غرب و پیدایش تشکلهای منطقهای و قارهای آسیا به اروپا و آسیا به آفریقا و کارکردهای سیاسی، اقتصادی، گردشگری نقش مؤثری داشته باشد و فرایندهای سیاسی و اقتصادی کشورهای عضو اتحادیه را تقویت نماید و منافع مشترک و امنیت مشترک را برای اعضای اتحادیه به وجود آورد و با رقبا و تهدیدات و تحریمهای مشترک این کشورها مقابله کند. بهمنظور واکاوی اوضاع اقتصادی و سیاسی منطقه و شناسایی جریانهای مالی، اقتصادی و تجاری حاکم بر مناسبات کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا، انجمن ژئوپلیتیک ایران با همکاری مؤسسه آینده پژوهی جهان اسلام، سازمان منطقه آزاد اقتصادی تجاری انزلی و با مشارکت دانشگاهها و مؤسسات علمی و پژوهشی همایش بینالمللی اتحادیه اوراسیا و نقش ژئوپلیتیک مناطق آزاد در توسعه روابط منطقه ای را برگزار کرد.
این همایش بینالمللی بستر مناسبی را برای پژوهشگران حوزه مطالعات کاربردی ژئوپلیتیک، اقتصاد سیاسی و روابط بینالملل فراهم آورد تا با ارائه مقاالت علمی به رشد و بالندگی ایران اسلامی کمک نماید. شرایط ویژه جهان و ایران بهسبب همهگیری ویروس کرونا و بیماری کوید 19 باعث شد، برگزاری این همایش بارها با وقفه و تعویق روبهرو شود و سرانجام نیز این همایش به صورت ترکیبی از ارائه مقاالت به صورت سخنرانی حضوری و مجازی برگزار گردید. باتوجهبه تأکید ستاد کرونا بر محدودیت برگزاری تجمعات و نشستها، در نهایت تصمیم بر آن شد که همایش با تعداد محدود و به صورت یکروزه برگزار شود و بهاینمنظور از میان مقاالت فراوان دریافت شده، پس از داوری و ارزیابی کمیته علمی تعداد 30 مقاله برای ارائه به صورت سخنرانی و تعداد اندکی از مقالههای دریافتشده نیز برای ارائه بهصورت پوستر انتخاب شدند. همچنین با مشارکت دانشگاههای کشورهای عضو اتحادیه و کشورهای پیرامون دریای خزر تعداد زیادی مقاالت از اندیشمندان و صاحبنظران این کشورها دریافت شد که در نهایت 4 مورد از این مقاالت نیز برای ارائه به صورت سخنرانی تعیین شد.
به هر روی، با سپاس از برگزارکنندگان و مشارکتکنندگان این همایش، تجربه برگزاری نخستین همایش بین المللی با موضوع اتحادیه اوراسیا و مشارکت مطلوب نهادها و سازمانهای ملی مرتبط و نیز استقبال اعضای هیئتعلمی، دانشگاهها و نهادهای اقتصادی منطقه اوراسیا این امیدواری را ایجاد کرد که برگزاری این همایش گام موثری در گشایش ارتباطات منطقه ای، تقویت همکاری بین کشورها، رشد تجارت و بازرگانی متقابل و در نهایت همگرایی هر چه بیشتر کشورهای منطقه باشد. انتظار میرود با کاربست یافتههای علمی و پیشنهادات مطرحشده از سوی سخنرانان این همایش، کشورهای منطقه در آینده نه چندان دور، به یک بلوک قدرتمند منطقهای و بازیگر قابل اعتنا در نظام ژئوپلیتیک جهانی تبدیل شوند و اشتیاق کشورهای دیگر برای پیوستن به این اتحادیه و افزایش همکاریهای بین المللی، اعتبار و جایگاه اتحادیه اوراسیا را دوچندان کند. انشاءالله.»