مقاله پژوهشی حاضر که به بررسی ژئوپلتیک و مناطق آزاد، معماری جدید امنیت و قدرت در دریای عمان میپردازد، بهقلم حسین ربیعی و به همتِ دبیرخانه همایش فرآوری پتانسیلهای ژئوپلیتیکی توسعه در کرانههای اقیانوسی جنوب شرق کشور در مهرماه 1395 منتشر شده است.
مناطق آزاد تجاری صنعتی با اهداف و برنامههای متنوعی طراحی و ساخته میشوند. بیشک بخشی از اهداف این مناطق آزادسازی تجارت و ایجاد رونق اقتصادی است و این مناطق از ابزار جهانشدن به شمار میآیند. اما در خلیج فارس و خاورمیانه که حکام این کشورها در واگذاری قدرت و اختیارات خود بسیار محتاط هستند و واگذاری بخشی از حاکمیت و اقتدار این کشورها به ندرت انجام میشود؛ تأسیس مناطق آزاد میتواند زوایا اهداف و پیامدهای پیشبینینشده بسیاری در برداشته باشد. فراتر، با وجود آن که منطق ژئوپولیتیک و فرایندهای جهانیشدن ایجاد منطقه آزاد را توجیه میکند ولی به نظر میآید در برخی نمونهها، چنین منطقی در پس تأسیس این مناطق نیست در ایران نگاه به مناطق آزاد بیش از هر چیز در جهت توسعه داخلی و بارور کردن پتانسیلهای ناحیهای است اما چنین توسعهای بدون شک آثار و پیامدهای ژئوپولیتیک خواهد داشت.
نویسنده بر این باور است که بارورکردن پتانسیلهای ناحیهای در جنوب شرق ایران تأثیرات فراوانی بر نواحی پیرامونی دارد و ژئوپولیتیک منطقهای را در گرداگرد دریای عمان و حتی اقیانوس هند دگرگون میکند. این مقاله به بازنمایی روندهای ژئوپولیتیک و پیامدهای امنیتی پیرامون دریای عمان با توجه به تحولات چابهار میپردازد.