مناطق آزاد تجاری به‌منظور دستیابی به تکنولوژی‌های پیشرفته، درآمد ارزی، جذب سرمایه‌های خارجی، ایجاد اشتغال و توسعه صادرات کالاهای صنعتی و تبدیلی در کشورمان تأسیس شده‌اند. پژوهش حاضر با هدف بررسی عملکرد منطقه آزاد تجاری ارس از منظر صادرات انجام گرفته است. برای رسیدن به هدف پژوهش، عوامل مؤثر بر بهبود عملکرد صادرات مناطق از طریق مرور ادبیات شناسایی، و با استفاده از روش توصیفی-پیمایشی و ابزار پرسش‌نامه و با مراجعه به نمونه 120 نفره از جامعه آماری کارشناسان، خبرگان و فعالان منطقه آزاد تجاری ارس، داده‌های مورد نیاز جمع‌‌آوری و با روش تحلیل عاملی تأییدی و مدل اندازه‌گیری معادلات ساختاری با نرم افزار PLS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

همچنین، با توجه به نرمال نبودن توزیع داده‌ها از آزمون ناپارامتریکِ دو جمله‌ای برای بررسی عوامل موثر بر بهبود عملکرد صادراتی منطقه آزاد تجاری ارس در فرضیات پژوهش و نیز از آزمون فریدمن برای اولویت‌بندی عوامل استفاده شد.

نتایج تحلیل داده‌ها نشان می‌دهد که عوامل اقتصادی، عوامل زیربنایی، نظام‌های حقوقی و عوامل محیطی تأثیر مثبت و معنی داری بر ارتقای عملکرد صادراتی منطقه ارس دارند. نتایج آزمون فریدمن نیز نشان داد که مؤلفه‌های مربوط به عوامل محیطی با میانگین 86/3 مهمترین عامل مؤثر در عملکرد صادراتی منطقه بوده است؛ عوامل زیربنایی و زیرساخت‌ها با میانگین 13/3 ؛ عوامل اقتصادی با میانگین 95/1 و عوامل مربوط به نظام‌های حقوقی با میانگین 06/1 به ترتیب در رتبه‌های بعدی تاثیرگذاری بر عملکرد صادراتی قرار گرفتند.