گزارش کارشناسی حاضر که به تجربه مناطق آزاد تجاری - صنعتی در چین میپردازد، بهقلم سیداحسان خاندوزی و به همتِ دفتر مطالعات اقتصادی مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی منتشر شده است.
در دومین اجلاس یازدهمین کمیته مرکزی حزب کمونیست چین در دسامبر 1978 سیاست اصلاحات و درهای باز اتخاذ و مقرر شد به تدریج پنج شهر ساحلی بهعنوان مناطق ویژه اقتصادی انتخاب شود تا از طریق ارتباط و همکاری با مناطق و کشورهای جنوب شرقی آسیا به اهداف توسعه و بازسازی اقتصادی چین کمک کنند.
این مناطق ویژه عبارتند از شهرهای شنجن برای ارتباط با هنگ کنگ «جوحای» برای ارتباط با ماکائو، «شانتو» برای ارتباط با کشورهای آسیای جنوب شرقی و «شیامن» برای ارتباط با تایوان پس از آن نیز جزیره «حانیان» در جنوبیترین نقطه چین بهعنوان منطقه ویژه اقتصادی اعلام شد. در سال 1984 به 14 شهر ساحلی چین اجازه تأسیس مناطق آزاد تجاری داده شد و در سال 1990 منطقه اقتصادی «پودونگ» با مساحت 518 کیلومتر مربع در ناحیه شانگهای بهعنوان پروژه ملی تصویب شد.
در این پروژه ایجاد مناطق مالی، تجاری صنعتی فراوری صادرات و جذب دانش فنی در محدوده های مجزا در نظر گرفته شد. در سال 1992 سیاستهای ترجیحی به شهرهای استانهای ساحلی بهخصوص در مجاورت رودخانه یانگ تسه و تعدادی از شهرهای مرز شمال شرقی گسترش یافت تأثیر ایجاد مناطق آزاد تجاری در میزان افزایش تولید این بخشها منعکس شد. برای مثال در منطقه «شن جن تولید در سال 1990 نسبت به سال 1979 700 درصد رشد داشت. رشد درآمد این منطقه در همین زمان 580 درصد رشد تولیدات صنعتی 2680 درصد رشد صادرات 3200 درصد و رشد سالانه تولید بیش از 47 درصد بود.