اقتصاد ایران، متأثر از تحولات و وقایع سیاسی اقتصادی بین‌المللی از ابتدای سال‌های 1300 با تحولات عمده‌ای مواجه شد و حرکت‌های مختلفی در جهت ایجاد فرایندهای تولید با شروع قرن حاضر در کشور آغاز گردید. وجود این باور که مالکیت عمومی و کنترل بالاخص از سوی بالاترین مقام اقتصادی، فرایند توسعه و برنامه‌ریزی را تسهیل می‌نماید، ایجاب نمود تا فعالیت در محدوده‌هایی از اقتصاد را دولت و بخش عمومی به عهده گیرند. 
فعالیت شرکت‌های دولتی در ایران از ابتدای سال‌های 1300 آغاز گردیده است. بر اساس اطلاعات موجود اولین شرکت دولتی به نام بانک ایران در سال 1300 تأسیس گردید و در سال 1306 نیز بانک ملی ایران ایجاد شد. طی دهه‌های اول سال‌های 1300 عمده‌ترین اهداف دولت از ایجاد شرکت‌های دولتی کنترل تجارت عمومی، ایجاد درآمد و گسترش و حمایت از صنایع داخلی بوده است که برای تحقق آن‌ها 35 شرکت دولتی تأسیس گردید.
به‌مرورِزمان و بنابه ضرورت و سیاست دولت‌های وقت شرکت‌های دولتی دیگری تأسیس گردید و تعداد شرکت‌های بخش دولتی افزایش یافت طی سال‌های 1340 و 1350 با افزایش درآمدهای نفتی و افزایش توان مالی دولت و تدوین و اجرای برنامه‌های توسعه تأسیس و فعالیت شرکت‌های دولتی ابعاد گسترده‌تری یافت و تصدی دولت در بخش‌های اقتصادی از طریق شرکتهای مزبور به‌نحو چشم‌گیری توسعه یافت تأسیس شرکت‌های دولتی طی سال‌های 1300 تا 1370 با افزایش چشمگیری مواجه بوده است. سال‌های 1300 را می‌توان سال‌های شکل‌گیری و معنا یافتن اقتصاد کشور و ایجاد فرایندهای مختلف تولیدی نامید. این وضعیت تا آخر دهه 1320 ادامه داشته است. از سال 1330 به بعد برنامه‌های توسعه کشور تدوین گردیده‌اند و لزوم طراحی ابزارها و مکانیزم‌های تصدی امور مختلف توسط دولت مطرح شده است.