گزارش کارشناسی حاضر که به دلایل ناکامی مناطق آزاد ایران در مقایسه با منطقه آزاد جبل علی می‌پردازد، به همتِ دفتر مطالعات اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی تهیه و منتشر شده است.
تأسیس مناطق آزاد پردازش صادرات در جهان چند دهه سابقه دارد. در خلال این سال‌ها تعداد این مناطق به‌سرعت افزایش یافته و برخی از آن‌ها نقشی قابل‌ِملاحظه و حتی تعیین‌کننده در تولید و صدور محصولات صنعتی در کشور خود یافته‌اند. لکن در کشور ما با وجود آن که نزدیک به بیست‌سال از اعلام اولین منطقه آزاد در کشور می‌گذرد، عملکرد این مناطق به‌هیچ‌وجه با اهداف اولیه آن‌ها مطابقت ندارد.
در این نوشتار تلاش شده است تا ضمن نشان دادن عدم توفیق این مناطق دلایل اصلی ناکامی آن‌ها تبیین گردد و در پایان راه کارهایی برای بهبود وضعیت آن‌ها پیشنهاد شود.