گزارش کارشناسی حاضر که درباره چالشهای ناشی از وسعت محدودههای مناطق آزاد و بررسی اجمالی نقشههای پیوست لایحه ایجاد هفت منطقه آزاد تجاری- صنعتی و دوازده منطقه ویژه اقتصادی اظهارنظر میکند، بهقلم سامان پناهی و به همتِ دفاتر مطالعات اقتصادی و مطالعات حقوقی مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی منتشر شده است.
آسیبشناسی عملکرد مناطق آزاد تجاری صنعتی گویای این واقعیت است که مکانیابی و جانمایی این مناطق و تعیین محدودههای آنها در کارکردشان و هدایت این مناطق به سمت فعالیتهای تجاری و بازرگانی و دورشدن از فضای تولید و صادرات نقش بسزایی داشته است.
باتوجهبه اهمیت این موضوع نقشههای مربوط به ایجاد مناطق آزاد پیشنهادی جدید شامل مناطق جاسک، بوشهر، مهران، قصرشیرین، بانه-مریوان، اردبیل، اینچه برون و سیستان که در اصلاحیه (1) لایحه در تاریخ 1396/7/20 به مجلس شورای اسلامی ارائه شده بود با برگزاری جلسات کارشناسی و اخذ اطلاعات تکمیلی از دولت مورد بررسی قرار گرفت.
نتایج این بررسیها نشاندهنده آن است که برخی از این مناطق از ظرفیتها و پتانسیلهای ایجاد منطقه آزاد برخوردار بوده ولی برخی دیگر از مناطق دارای اراضی معارض و فاقد زیرساختهای مورد نیاز بخش تولید بوده و برخی نیز در محدودههای شهری و روستایی قرار گرفته که میتواند موجب مشکلاتی برای ساکنان مناطق و سازمانهای اداره کننده آنها شود. همچنین برای ایجاد زیر ساختهای مورد نیاز برای این مناطق به اعتبارات قابل توجهی نیاز است و راهکار مشخصی برای تأمین این اعتبارات پیشبینی نشده است. ازاینرو ایجاد مناطق در برخی از محدودههای پیشنهادی حرکت در مسیر برخی از مناطق فعلی و انحراف از تحقق اهدافی از جمله جذب سرمایههای خارجی تقویت تولید و توسعه صادرات و توسل به برخی درآمدهای ناپایدار مانند فروش اراضی اخذ عوارض از واردات ورود کالای همراه مسافر و تردد خودروهای سواری در محدوده مناطق جدید میباشد که مغایر با اهداف مورد نظر در اقتصاد مقاومتی است.