منطقه آزاد اقتصادی بنابه تعریف به منطقه‌ای اطلاق می‌شود که از شمول برخی مقررات سرزمین اصلی خارج بوده و دارای قوانین سهل‌گیرانه به‌خصوص در زمینه تجارت است. بااین‌حال بسته که هدف ایجاد منطقه قوانین متفاوتی در مناطق آزاد و ویژه در نقاط مختلف جهان حاکم است. مناطق آزاد اقتصادی به طور معمول با وضع قوانین سهل‌گیرانه تجاری به‌منظور جذب سرمایه‌گذاری خارجی و گسترش روابط تجاری ایجاد می‌شوند. 
در کشور ما نیز تأسیس مناطق آزاد به‌عنوان یکی از عوامل رشد و توسعه منطقه‌ای و ملی از سال‌های برنامه اول توسعه در قالب تبصره‌های «19» و «20» ماده واحده آن مورد نظر قانون‌گذار قرار گرفت بااین‌حال پس از گذشت حدود دو دهه از برنامه اول و تأسیس 6 منطقه آزاد به نظر می‌رسد که این مناطق نتوانسته‌اند در حد انتظار ظاهر شده و به اهداف تعیین شده دست یابند. 
این گزارش به بررسی چالش‌ها و موانع موجود بر سر راه موفقیت مناطق آزاد می‌پردازد. دراین‌خصوص ابتدا به برخی از پیش نیازهای لازم برای موفقیت مناطق آزاد پرداخته شده و در ادامه مروری کوتاه بر منطقه آزاد جبل علی صورت گرفته و در انتها نیز جمع بندی صورت می‌گیرد. 
نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که یکی از موانع اصلی پیش روی موفقیت مناطق آزاد نامناسب‌بودن سیاست ایجاد زیرساخت‌ها از محل درآمدهای مناطق است. همچنین برخی موانع قانونی که باعث عدم جذابیت مناطق آزاد برای سرمایه‌گذاری خارجی شده نیز جزء موانع دستیابی مناطق آزاد به اهداف تعیین شده هستند.